بحث چگونگی درس خواندن ؟!

از این به بعد سعی می کنیم ، جواب این سوالات را به همراه مطالب جدید و دانستنیهای مفید در هر مقاله بگنجانیم . ولی برای شروع، اضطرار بحث چگونگی درس خواندن ، بیشتر محسوس است .

اولا" به علت مهم بودن معدل در کنکورهای سال آینده، باید در طول تحصیل بسیار خوب و عمیق درس بخوانید و با معدل عالی دیپلم بگیرید ، در راستای همین برنامه سازمان سنجش هم با مفهومی کردن سوالات در یکی دو سال اخیر داوطلبان کنکور را به خواندن دقیق کتب درسی و عدم استفاده از روشهای کوتاه و تستی تشویق کرده است .

این جملات را شاید خیلی شنیده باشید :
کنکور خیلی سخت بود !!!
سوالات وقت گیر بود ، هر چی حل می کردم به جواب نمی رسیدم !!!
همه ی اونارو حفظ بودم ولی نمی تونستم از 4 گزینه یکی رو انتخاب کنم !!!
بعضی سوالا اصلا" از کتاب نبود !!! و....
چرا ؟ 
چرا اینگونه شده ؟
چرا داوطلبان نمی توانند آن طور که باید و شاید به سوالات جواب دهند؟
بعد از بررسی سوالات 10 سال گذشته ی کنکور و مقایسه و تحلیل روند سوالات به این نتیجه رسیدیم که سوالات به سمت مفهومی و دقیق شدن پیش می روند ، یعنی کاملا" از کلیشه ای بودن خارج شده اند .

همچنین سازمان سنجش تصمیم گرفته است، دقیقا" فقط از متون ،مثالها و تمارین کتب درسی و مطالب مفهومی وابسته به آنها سوال طرح کنند .
گزینه ها را طوری طراحی کنند که فقط کسانی که آن مطلب را کامل فهمیده و یادگرفته اند، بتوانند از بین گزینه ها درست ترین را انتخاب کنند .
در سوالات ، کاملا" مشهود است که داوطلبان باهوش تر ، پرتلاش تر ،ماهرتر، دقیقتر و بهتر را غربال خواهند شد .

متاسفانه چون برخی مراکز پیش دانشگاهی و دبیرستانها و مخصوصا" کلاسهای کنکور دانش آموزان را به سوی سطحی خواندن و حفظ کردن مطالب سوق می دهند و دانش آموزان به جای اینکه دروس را تشریحی و دقیقتر بیاموزند و نقاط ضعف خود را مرتفع کنند ، روش تستی خواندن و نحوه ی تست زدن را می آموزند.

در این میان سازمان سنجش برای مقابله با این نظام غلط و غیر اصولی ، سیاستهایی ( مفهومی ترکردن سوالها و تاثیر معدل نهایی سال سوم متوسطه ) را در پیش گرفته است تا داوطلبان برای فراگیری دقیق و عمیق درسها ارزش بیشتری قائل شوند .

سازمان سنجش ادعا کرده :
سوالات به طور متوسط در سطح پاسخگویی 20تا 25درصد از داوطلبان است که از سطح علمی خوبی برخوردارند و برای ما توان پاسخگویی آنها مهم است .
در حقیقت در کنکور سراسری سوالی خوب و استاندارد است که در یک گروه آزمایشی بین 10تا30 درصد داوطلبان بتوانند به آن پاسخ صحیح بدهند. 

حال با این اوصاف ، پس باید برای موفقیت در کنکور چگونه درس بخوانیم ؟!!! آیا در واقع ،راهکارهای عملی برای درس خواندن وجود دارد که منجر به موفقیت در کنکور شود ؟
بله !!!
الف ) باید در طول سال تحصیلی حداکثر استفاده را از مدرسه ، کلاسها ، معلمین و دانش آموزان زرنگ کلاس بکنیم .
چگونه ؟؟؟
1- قبل از کلاس ، روزنامه وار درسی را که قرار است تدریس شود را می خوانیم .
2- خیلی خوب و دقیق به درس و صحبت های معلم (که باعث بهتر جا افتادن مطلب می شود) گوش می کنیم و فعالانه نکات مهم و اشکالات خود را یادداشت می کنیم .
3- در آخر کلاس تمام اشکالاتی را که در ذهنمان است را می پرسیم .
( تا اینجا 60% یادگیری انجام شده است ) حال 40% بقیه :
4- دروس آن روز را همان روز می خوانیم و برخی تمرینهای کلیدی را انجام می دهیم تا درس و کاربرد آن کاملا" جا بیفتد و به بهترین وجه در حافظه حک شود .
5 – دوره ی دروس و تکمیل تمرینهای حل نشده را به روزی که فردای آن ، این دروس را داریم موکول می کنیم .
6- حل تستها و تمارین بیشتر را به روزهای تعطیل و جمعه موکول می کنیم .
7- برخی مطالب (مانند لغات زبان ، مترادفهای فارسی ، تاریخ ادبیات ، نام اشخاص و مکانها و تاریخ حوادث مهم ، فرمولهای ریاضی و فیزیک و...) را یادداشت کرده ، در وقت های تلف شده (داخل مترو یا اتوبوس ، زنگ تفریح و زنگهای بیکاری ، منتظر ماندن در مکانهای مختلف ) مرور می کنیم .
ب) باید از منابع موثق و مفید برای درس خواندن استفاده کنیم .
چگونه؟؟؟
به تاکید موکد سازمان سنجش، طراحان سوالات کنکور باید از متن کامل کتابهای درسی تدریس شده در دبیرستان و پیش دانشگاهی سوال دربیاورند، مخصوصا" در 2-3 سال اخیر که از قسمتهای بسیار ساده ی کتابها ( فیزیک ، در کنکور 84 ) چند سوال مفهومی درآورده بودند که نزدیک به 85% دانش آموزان نتوانسته بودند به آن جواب دهند .
پس واضح و مشخص است که اکثریت داوطلبان به متن کتابها اصلا" اهمیت نمی دهند . 
اکثر داوطلبان با متن کتابها این گونه برخورد می کنند :

زبان و ادبیات فارسی :

از تاریخ ادبیات ، فقط اسم نویسنده و نام کتابها را حفظ می کنند.
درمورد نثرها فقط کلمات مهم و خود آزمایی ها را می خوانند .
در مورد شعرها به معنی شعر و اصطلاحات مهم اکتفا می کنند .
درحالی که ، برای پاسخ دادن به سوالات ادبیات (بخصوص در 3-4 سال اخیر)
باید به همه ی کتاب مسلط می بودیم ، چگونه ؟؟؟:
1- تمام درآمدها و تاریخ ادبیاتها را خط به خط می خوانیم و به همه ی نکاتش از قبیل املا، نگارش ، صنایع ادبی اشاره شده ، نام مکانها ، اشخاص و
سبک ادبی آنها، کتب ، تاریخ حوادث و وقایع و... توجه می کنیم ، و موارد مهم را فیش برداری * می کنیم .
2- متن تمام درسها چه شعر ، چه نثر ، چه داستان و ... را خط به خط می خوانیم و موارد زیر را در هنگام خواندن بکار می بریم :
_ دور کلمات مهم از نظر املایی خط می کشیم .
_ زیر کلمات مهم از نظر معنایی خط می کشیم .
_ صنایع ادبی(مخصوصا" تشبیهات ، تلمیحات ، کنایه ها ، مجازها و...) موجود در متن را با مداد کنار هر جمله می نویسیم .
_ قسمت توضیحات را دقیق و کامل می خوانیم و تمام معانی آورده شده برای یک کلمه یا اصطلاح را حفظ می کنیم ، نه یک یا دو معنی را.
3-از معلم خود می خواهیم تمام خود آزمایی ها و پرسشهای آخر درس را تک به تک حل کند و در مورد آنها سر کلاس صحبت کند !!!
چون در کنکور 2 سال پیش دقیقا" از شعری که اصلا" در کتابهای درسی نبود سوالی داده بودند که حتما" باید آن شعر را همرا با معنی و مفهوم آن بلد می بودی تا بتوانی پاسخ آن تست را بدهی ، بعد از بررسی متوجه شدیم که در یکی از خود آزمایی ها فقط گفته بود فلان شعر را در کلاس بخوانید و در مورد آن بحث کنید .
4- اعلام و فهرست منابع و اشخاص و مکانها را از آخر هر کتاب بخوانید و فیش برداری کنید .
5- کتاب زبان فارسی (دستور یا گرامر) را خط به خط بخوانید (فقط به خواندن تعاریف اکتفا نکنید) و تمام مثالها و تمرینهای موجود را حل کنید، قواعد را حفظ نکنید بلکه یاد بگیرید تا بتوانید در هنگام نوشتن و خواندن متون دیگر از این قواعد استفاده کنید و برای جلوگیری از پدیده ی فراموشی ، به دوره ، از روی کتاب درسی خودتان ، فیش برداری های خودتان و تستهای سالهای قبل بپردازید .

عربی :

اکثر داوطلبان به هیچ عنوان از کتاب درسی استفاده نمی کنند ، چون این درس در پیش دانشگاهی (بجز در رشته ی انسانی ) تدریس نمی شود ،
کتب عربی به فراموشی سپرده می شوند و همه به خواندن یک کتاب کمک درسی یا جزوه و زدن تستهای طبقه بندی قناعت می کنند ، در حالی که در سالهای اخیر خیلی به ترجمه و درک مطلب در عربی اهمیت داده شده است و خیلی از تستهای قواعد هم در صورت معنی کردن درست سوال و گزینه ها حل می شوند .
پس باید به کل کتاب اشراف داشته باشید . اما چگونه ؟؟؟
1- ابتدا باید قواعد هر درس را از روی کتاب و جزوه ی مدرسه بخوانیم .
2- تمرینهای هر درس را بدون نگاه کردن به پاسخها حل می کنیم و تک تک آنها را در طول حل کردن معنی می کنیم .
3- بعد از جا افتادن قواعد، متن آن درس را خط به خط می خوانیم و جملات را تجزیه و تحلیل و معنی می کنیم .
4- سعی کنید معنی کلمات را در جمله یاد بگیرید تا بهتر در ذهن بماند .
5- تستهای عربی را به صورت مخلوط بزنید نه به صورت طبقه بندی ، زیرا مثلا" وقتی شما در حال زدن تست مجرورات هستید ، مسلما" ناخودآگاه گزینه ای که کسره دارد را انتخاب می کنید و متوجه نمی شوید بالاخره آن درس را یاد گرفته اید یا نه!!!
6- در حین زدن تست، سوالها و تک تک گزینه ها را معنی کنید حتی اگر تست ترجمه نباشد و فقط قواعد را در نظر داشته باشد. 

بینش اسلامی :

خوشبختانه کتب درسی بینش ، بیشترین مورد استفاده را بین داوطلبان دارد. ولی باز هم اشکالاتی در مطالعه ی آن دیده می شود ، مثلا" اکثر داوطلبان به کتابهای قرآن 2و3 توجه نمی کنند در حالیکه بین 5 تا6 سوال از آنها مطرح خواهد شد .
خود کتاب بینش را هم کاملا" سطحی ، طوطی وار حفظ می کنند .
به همه ی اسمها و کتابها و تاریخها و آیه ها توجه نمی کنند ، پس حتی همین بینش به ظاهر ساده را هم باید بهتر از اینها بخوانیم ، چگونه ؟؟؟
1- همه ی درسهای کتاب بینش را خیلی خوب می خوانیم و یاد می گیریم .
2- سعی می کنیم عربی و فارسی تمام آیه ها را و این که این آیه یا حدیث در مورد چه موضوعی است را خوب یاد بگیریم و به خاطر بسپاریم .
3- تمام اسامی و نام کتابها و تاریخ های مهم ( خصوصا" دروس امامها در بینش دوم ) را که حتی در زیر نویس آمده ، به خاطر می سپاریم .
4- قرآن 2و3 را خوب و بخش به بخش عربی و فارسی باهم ، می خوانیم و یاد میگیریم تمام سر فصلها و این که کدام سوره مربوط به کدام موضوع 
است را خوب به خاطر می سپاریم .
5- بسیار مهم !!!
مساله ی اصلی بسیاری از داوطلبان برای بینش فراموش کردن آن است نه خواندن آن . 
برای جلوگیری از این پدیده به دستورات زیر عمل کنید :
_ زود به زود دروس خوانده شده را دوره کنید و تستهای آنها حداقل یک هفته پس از آخرین دوره بزنید.
_ بهتر است دوره فقط از روی کتاب درسی خودتان باشد ، چون وقتی شما برای اولین بار از روی کتاب درسی مطلب را حفظ کرده اید ، دقیقا" در حافظه ی بینایی شما شکل و رنگ و طرح و مطالب آن صفحه حک می شود ، پس اگر دوره هم همیشه از روی یک منبع باشد ، می تواند به یاد آوری توسط حافظه ی بینایی کمک کند .
_از خواندن جزوات خلاصه شده و گلچین شده ی بینش بپرهیزید ، زیرا خط به خط کتاب و حتی زیر نویسها مهم هستند و مورد سوال واقع خواهند شد .
_ احکام را خوب یاد بگیرید بعد حفظ کنید ، زیرا که جملات دروس احکام کمی ثقیل هستند و اگر شما درست حکم را متوجه نشوید ، قطعا" تست را اشتباه خواهید زد . 

زبان انگلیسی :

کتاب زبان هم تقریبا" محروم واقع شده است .
اکثر داوطلبان گرامر را از روی جزوات می خوانند و معنی لغات را هم از آخر هر درس و یا لغتهای نوشته شده ، همراه با معنی ( به صورت فلش کارت و ....) حفظ می کنند .
در حالی که لغات زبان بسیار زیاد و فرارند و باید راهکارهای بهتری برای یادگیری آنها به کار گیریم . چگونه ؟؟؟
1- کتاب زبان ( مخصوصا" پیش دانشگاهی ) را از ابتدا شروع می کنید به خواندن و در آوردن معنی لغات از دیکشنری ( زیرا لغتی که در جمله یاد گرفته شود و با پیدا کردن به حافظه سپرده شده باشد ، خیلی عمیقتر و بهتر از لغتی که خارج از جمله با معنی حاضر و آماده حفظ شده است ،
در ذهن باقی می ماند ).
2- تمام بخش های کتاب زبان از جمله لغات ، متنها ، صورت و پاسخ تمرینها و....
را باید بخوانید و لغاتش را در آورید نه این که به لغات آخر هر درس اکتفا کنید .
2- از معلم خود بخواهید تمام تمرینها را حل کند .
3- لغتها را سعی کنید با یک یا چند مترادف انگلیسی یاد بگیرید .
4- لغتهای مترادف و متضاد در کنار هم بسیار راحتتر به خاطر سپرده می شوند .
5- تستهای زبان را به صورت مخلوط بزنید نه طبقه بندی .
6- در هنگام زدن تست چه گرامر باشد چه درک مطلب و چه تست لغت ، صورت تست و گزینه ها را معنی کرده و لغات جدید را فیش برداری کنید.
این کار به شما کمک می کند دایره ی لغاتتان بسیار وسیع شود .
مخصوصا" اگر داوطلب شرکت در کنکور منحصرا" زبان هم هستید .
این یکی از کارهای واجب بر شما خواهد بود .
7- صحبت کردن در کلاس با همکلاسی ها یا در خانه با یکی از افراد تحصیل کرده ، به زبان انگلیسی دشوار ولی بسیار مفید خواهد بود.
8– لغات زبان را ، از روی کتاب درسی خودتان و درجمله دوره کنید .
9- لغات مهم را فیش برداری کنید تا در وقتهای تلف شده (اتوبوس ، مترو ، مطب دکتر یا صفهای مختلف ) بتوانید مروری برآنها داشته باشید. 

اخطار !!!

داوطلبان علاقمند به زبان، فقط به شرکت در کنکور منحصرا" زبان اکتفا نکنید.
حتما" کنکور رشته ی اصلی خود را بدهید و در کنار آن در کنکور منحصرا" زبان هم شرکت کنید .
چرا که ظرفیت پذیرش و تنوع رشته در منحصرا" زبان بسیار پایین است .

حال به چگونه خواندن درس ریاضی می پردازیم. 
درس ریاضی برای رشته ی ریاضی ، مباحث بسیار گسترده و مهمی را شامل می شود که بیشترین ضریب را دارد و در بالا و پایین شدن تراز خیلی موثر است . 
مواردی که باید در یادگیری ریاضی در نظر گرفته شود ، به قرار زیر است : 
1- بهتر است ریاضیات را از همان اول دبیرستان کم کم و پله پله سر کلاس خوب یاد بگیریم، زیرا که ریاضی، درسی زنجیروار است و وقتی سنگ بنای یک مبحث را بد بگذارید، روی فهمیدن و یادگیری خیلی از موارد دیگر تاثیرجبران ناپذیری می گذارد (قابل توجه بچه های سال اول یا دوم که می خواهند از الان خود را برای کنکور آماده کنند ) 
2- کتب درسی ریاضی بسیار مهمند ، و این در حالی است که 99درصد دانش آموزان ریاضی را فقط از روی جزوه و کتابهای کمک آموزشی می خوانند . 
3- برای شروع، از کتاب اول دبیرستان شروع کنید (البته چون مباحث آن بسیار ساده است و اکثرا"در سالهای بالا تکرار شده است ، لزومی ندارد خط به خط کتاب را بخوانید و مثالها را حل کنید. فقط به دوره ی فرمولهای ارائه شده و حل تمرینهای سخت آخر هر مبحث بپردازید.) 
4- با این کار قشنگ روی غلتک می افتید و متوجه می شوید که چگونه باید با کتاب درسی ریاضی کنار بیایید و چقدر مفید است .   5 – خوب حالا کتابهای سنگینتر مثل : ریاضی سال دوم ، آمار، حسابان ، جبرواحتمال ، هندسه ، دیفرانسیل، گسسته ، هندسه تحلیلی (برای رشته ی ریاضی ) ، ریاضی سال دوم و سوم و پیش دانشگاهی (برای رشته ی تجربی و انسانی ) را به ترتیب زیر بخوانید :
• تمام متن کتاب را خط به خط بخوانید . 
• مثالهای داخل متن را بدون نگاه کردن به حل آنها حل کنید ، سپس حل خود را با حل کتاب مقایسه کنید .
• تمرینهای کتاب را دانه به دانه بدون نگاه کردن به حل المسائل حل کرده ، سپس اشکالات خود را از معلمین ، همکلاسیها ویا ... بپرسید ، در غیر این صورت به دفترحل تمرین یا حل المسایل مراجعه کنید . 
• هیچگاه فرمولها را حفظ نکنید ، زیرا بزودی فراموش می کنید ، تازه اگر هم فراموش نکنید ، نمی توانید در حل تستها از آنها استفاده کنید ، چون فقط آنها را حفظ کرده اید و نمی دانید کجاها کاربرد دارند. 
• وقتی مطلب را از روی کتاب خواندید و مثالها و تمرینها را حل کردید ، باید آنقدر از آن مبحث تست بزنید تا فرمولها و راه حلها به همراه کاربردشان ملکه ی ذهنتان شوند. 
• برای دوره و تمرین تست زدن ، از تستهای کنکورهای گذشته استفاده کنید .
مثال : شما مبحث تابع را کامل از کتاب خوانده اید ، حدود 50 تست از این مبحث را انتخاب می کنید ، 25 تست اول را بدون گرفتن زمان ونگاه کردن به پاسخهای تشریحی حل کنید ، یعنی دقیقا" ذهن خود را درگیر سوالات نمایید و راه حلهای مختلف را برای رسیدن به پاسخ درست ، امتحان کنید ، بعد از تمام شدن این 25 سوال به پاسخ تشریحی مراجعه کنید و پاسخهای خود را مقایسه کنید . 
مهم: کنار هر کدام از سوالات که نتوانسته بودید هیچ راه حلی برای آنها ارائه دهید علامت منفی و کنار سوالاتی که کامل حل کردید ولی به پاسخ غلط رسیدید علامت ضربدر و کنار سوالاتی که نصف راه حل را رفته اید ولی بالاخره هیچ کدام از گزینه هارا درنیاوردید ، علامت مثبت بگذارید و دست آخر ، کنار سوالاتی که با راه حل درست به پاسخ درست رسیده اید ، هیچ علامتی نگذارید. 
خوب این کار به چه دردی می خورد ؟
به درد دوره کردن مفید و سریع ، یعنی در دور دوم که شما خواستید این تستها را دوباره بزنید ، (حداقل بعد از دو هفته )به حل تستهای علامتدار می پردازید و هر کدام را که توانستید حل کنید ، علامت کنارش را پاک می کنید . 
وقتی می توانید بگویید که من به کل این 25 تست با نکاتش مسلط شده ام ، که هیچ علامتی کنار هیچ تستی باقی نماند .
با این فرم خواندن و تست زدن، نه نیازی به حفظ کردن فرمولها و نه نیازی به حفظ کردن نکات تستها خواهید داشت، و نه احساس می کنید آن تستها و نکاتشان را پس از مدتی فراموش کرده اید . 

هشدار:

درس ریاضی برای رشته های تجربی و انسانی هم بسیار مهم و نمره آور است ، در حالی که خیلی از بچه های تجربی و مخصوصا" انسانی کل درس ریاضی و یا بخش عظیمی از آن را کنار می گزارند، یعنی اصلا" به سراغ ریاضی نمی روند. 
شما حتی اگر هم، بدون توجه به ریاضی از سد کنکور رد شوید و در هر رشته ای که قبول شوید، به خاطر ضعیف بودن درس ریاضی اتان در دانشگاه با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد . 
در مورد درس فیزیک هم قضیه تقریبا" مشابه است ، فقط شما باید به متن کتب فیزیک و تعریفها و مثالها هم کاملا" توجه کنید، مثالهای داخل متن و تمرینهای آخر هر فصل همیشه عینا" و یا با کوچکترین تغییری صورت تستهای کنکور بوده اند . 
واین در حالی است که 99% بچه ها اصلا" توجهی به کتاب درسی فیزیک ندارند و وقت گذاشتن روی حل تشریحی مثالها وتمرینها را اتلاف وقت می دانند .
لذا آمار سازمان سنجش در کنکور 84 نشان می دهد که فقط 3% از کل بچه ها به چند سوال مفهومی تعریفی فیزیک که مستقیما" از متن کتاب طرح شده بود ، پاسخ صحیح داده اند . 

توصیه:

البته در مورد دروس ریاضی و فیزیک ، اینکه شما درس را سرکلاس خوب گوش دهید و بفهمید هم مهم است ، یعنی فکر نکنید که اگر درس را سر کلاس نفهمیدم ، بعدا" خودم می خوانم، یاد می گیرم . قبل از کلاس درسی را که قرار است داده شود را روزنامه وار بخوانید تا پیش زمینه ی ذهنتان آماده ی دریافت باشد ، و در هنگام توضیح مبحث آمادگی پرسیدن اشکالات و فهمیدن کامل درس را داشته باشد. 
بچه ها !!
اینقدر دنبال فرمولهای طلایی و نکات نقره ای وراه حلهای کوتاه و کتاب تستهای معجزه آسا نباشید ، بلکه کتاب درسیتان را خوب مطالعه کنید.